پیام: پرداخت نشدن ثمن معامله دلالت الزامی بر صوری بودن معامله ندارد، زیرا پرداخت ثمن جزء شرایط اساسی صحت وقوع عقد بیع نبوده و در صورت اثبات عدم تأدیه ثمن، فروشنده می تواند پرداخت آن را مطالبه کند.
شماره دادنامه قطعی :
9509970909100374
تاریخ دادنامه قطعی :
1395/07/12
گروه رأی:
حقوقی
رأی شعبه دیوان عالی کشور
شماره پرونده : 9409982550500694 شماره دادنامه : 9509970909100374 شعبه : شعبه سوم دیوان عالی کشور تاریخ : 1395/07/12-12:01 قاضی : محمدرضا سلطانیان قاضی : حسن غفارپور
خلاصه جریان پرونده
آقای الف. ب. به وکالت از آقای م. خ. در تاریخ 94/12/17 با تقدیم دادخواست علیه خانم م. ق. اقامه دعوی کرده و درخواست رسیدگی با خواسته بطلان معامله بعلت عدم قصد و صوری بودن بانضمام خسارات ناشی از دادرسی و حق الوکاله وکیل را نموده است و توضیح داده معامله موضوع مبایعه نامه شماره 007888 مورخه 93/5/12 کاملاً صوری بوده و موکل قصد انتقال ملک خود را نداشته و پولی هم بابت این معامله دریافت نکرده است این مدرک پشتوانه بیست میلیون تومان وجهی بوده که موکل از خوانده قرض گرفته بوده و این در حالیست که وجه مورد نظر مسترد شده در این خصوص شهود آمادگی شهادت در محضر دادگاه را دارند از جمله شرایط صحت معامله قصد و رضا می باشد موکل این مدرکیه را صرفاً بعنوان پشتوانه مبلغ قرض گرفته شده داده و اساساً قصد فروش نداشته است تقاضای رسیدگی با استناد به شهادت شهود و ارجاع امر به کارشناسی را دارم. با ارجاع این پرونده به شعبه چهارم دادگاه عمومی حقوقی ساوه و جری تشریفات قانونی نسبت به تعیین وقت رسیدگی اقدام شده و طرفین دعوی به دادرسی دعوت شده اند خانم س. م. با ارائه وکالت نامه شماره 035032 خود را وکیل خانم م. ق. و آقای م. م.ن. با تقدیم وکالت نامه شماره 66163 خود را وکیل آقای م. خ. به دادگاه معرفی کرده اند در جلسه مورخه 95/2/12 طرفین دعوی و وکلای آنان حاضر شده اند وکیل خواهان بدواً اظهار داشته که خواسته بشرح دادخواست تقدیمی است وکیل خوانده دفاعیات را بشرح لایحه تقدیمی دانسته در این لایحه مرقوم گردیده «… 1- موکل طی مبایعه نامه و با حضور شهود یک قطعه زمین دو هزار متری را از خواهان خریداری کرده ثمن نیز در مبایعه نامه قید شده خواهان در دادخواست مضبوط در پرونده های کلاسه 940059 و 930623 اقرار به فروش زمین به موکل نموده است 2- در مبایعه نامه درج شده که ثمن نقداً پرداخت شده و شهود حاضر به ادای شهادتند و خواهان با امضاء رسید عادی مورخه 93/5/12 مراتب پرداخت ثمن را گواهی کرده است 3- موکل بعد از خرید زمین آن را فروخته و خواهان با حضور در جلسه فروش ذیل مبایعه نامه آنها را بعنوان شاهد امضاء کرده است و اگر معامله اول صوری بود خواهان در زمان فروش ملک به آقای بیژن به آن متعرض نشده بلکه با امضاء آنرا تأییدکرده است 4- به محتویات پرونده کیفری کلاسه 93 / 14 / 952 شعبه چهارده شورای حل اختلاف که منجر به تنظیم گزارش اصلاحی شده و خواهان مراتب فروش ملک را پذیرفته استناد دارد 0 در شعبه نهم دادگاه تجدیدنظر استان نیز با استناد به صورتجلسه تنظیمی در شورای حل اختلاف رأی معترض عنه را تأیید کرده است 5- تمامی آنچه خواهان در این پرونده ادعا دارند قبلاً مورد رسیدگی قرار گرفته و در پرونده کلاسه 940059 بایگانی است و شعبه نهم تجدیدنظر استان در این خصوص رأی داده است وکلای خواهان در پاسخ مفاد لایحه بیان داشته «… پرونده قبلی با موضوع فسخ و انفساخ بوده که با ادعای بطلان مخالفتی ندارد ما متوجه شدیم که معامله بجهت فقدان قصد باطل بوده و دعوی حاضر را مطرح کرده ایم در خصوص اقرار موکل در شورای حل اختلاف باید متذکر شویم که هرگز موکل اقرار نکرده و ملاحظه پرونده توسط دادگاه باعث کشف واقع خواهد شد. چنانچه شهود به دادگاه احضار شوند واقعیات بیان خواهد شد نحوه پرداخت ثمن نقدی قید شده معلوم نکرده اند کیفیت پرداخت چگونه بوده و در خصوص امضاء قولنامه بیژن موکل گول وعده و وعید خوانده را خورده و اصرار داشته مشتری خوبی پیدا کرده و با فروش پول موکل را میدهد ایشان به ناچار امضاء کرده است لذا بجهت فقدان قصد معامله باطل است و تقاضای رسیدگی داریم. دادگاه در پایان جلسه کفایت مذاکرات را اعلام و مبادرت به صدور دادنامه شماره 950090 مورخه 95/2/13 نموده و بموجب این رأی و استدلال مرقوم در آن … اساساً پرداخت نشدن ثمن معامله دلالت الزامی بر صوری بودن معامله ندارد زیرا نپرداختن ثمن جزء شرایط صحت اساسی وقوع عقد بیع نیست … در صورت اثبات عدم تأدیه ثمن همواره ثمن معامله میتواند موضوع مطالبه از سوی خواهان قرار گیرد … تنظیم مبایعه نامه مورخه 93/9/18 بین م. ق. و امیر بیژن و ملاحظه امضاء م. خ. در ذیل آن و عدم ایراد و خدشه به این امضاء دلیل بر صحت قرار داد متنازع فیه میباشد …. طرح دعوی اعلام انحلال و انفساخ مبایعه نامه مورخه 93/5/12 و صدور حکم بی حقی نسبت به آن مبین آنست که خواهان اعتقاد به صحت قرار داد داشته لذا اگر خواهان اعتقادی به صوری بودن معامله می داشت دیگر نمی بایست دعوی انفساخ را مطرح میکرد به بیان دیگر عقدی که صحیحاً منعقد گردیده طرح دعوی اعلام بطلان درباره آن بی مفهوم و غیر قابل پذیرش است …»; حکم به بی حقی خواهان را صادر کرده است این رأی در تاریخ 95/3/1 و 95/3/4 به وکلای خواهان ابلاغ گردیده و شخص خواهان در تاریخ 95/4/10 با تقدیم دادخواست نسبت به آن فرجام خواهی نموده است فرجام خواه بشرح لایحه مرقوم داشته … بیست میلیون تومان از خاله خودم قرض کرده بودم و مبایعه نامه مورخه 93/5/12 بعنوان پشتوانه به وی دادم ایشان ملک رافروخته همزمان با تنظیم مبایعه نامه اقرارنامه ای به تاریخ 93/3/12 تنظیم و به خاله ام دادم وقتی پول را مسترد کردم مبایعه نامه را به بنده نداده اند تا اینکه مدرکیه مورخه 93/9/20 را به بنده داد و با ترفند از من امضاء گرفت درخواست انفساخ و انحلال قرار داد را بر مبنای این مدرکیه به دادگاه تقدیم کردم دادگاه تجدیدنظر این مدرک که خاله داده بود را قبول نکرد 0 در متن مبایعه نامه درج شده که ثمن نقداً پرداخت شده شهود ذیل مبایعه نامه حاضر به شهادت هستند که وجهی رد و بدل نشده است و دادگاه بدوی اقدام به استماع شهادت شهود نکرده است. اگر مبایعه نامه مورخه 93/9/18 را امضاء کردم بعلت آن بود که خاله بنده گفت مشتری خوبی پیدا کرده است و در املاک هویدا قرار داد تنظیم شد و پولی در بنگاه رد و بدل نشده است لذا تقاضای نقض دادنامه فرجامخواسته را دارد. با جری تشریفات اقدام به تبادل لوایح شده و فرجام خوانده در مقام پاسخ لایحه تقدیم و مرقوم داشته … طی مبایعه نامه مورخه 92/5/12 یک قطعه زمین را خریداری کردم فرجام خواه که قبلاً ثمن را از بنده گرفته بود در بنگاه اقرار به دریافت ثمن نموده است آقای خ. در مورخه 93/8/10 دو برگ که کپی بود را نزد بنده آورد و گفت امضاء کن بنده نیز آنرا مطالعه کرده و دیدم مشکلی ندارد آنرا امضاء کردم بعداً معلوم شد مدرکیه مورد دستکاری قرار داده و قصد سوء استفاده داشت که با انجام کارشناسی واقعیت روشن شد و با شکایت کیفری بنده ایشان محکومیت کیفری یافته است بعد از خریداری ملک را به آقای بیژن فروختم که فرجام خواه بعنوان شاهد این مدرکیه را امضاء کرده است اگر معامله صوری بود ایشان چرا آنرا امضاء کردند 0 فرجام خواه در حضور آقایان هویدا و دالوندی اقرار به دریافت و اخذ کل ثمن معامله را نموده است ایشان بدفعات طرح دعوی کرده و هر بار یک ادعائی را مطرح کرده است لذا تقاضای رد فرجام خواهی و ابرام رأی را دارم. پرونده در ادامه به دیوان عالی کشور ارسال که به این شعبه ارجاع گردید لیکن بجهت وجود نقص هزینه دادرسی با صدور رأی شماره 950270 مورخه 95/5/20 به دادگاه بدوی اعاده شد اینک با توجه به رفع نقص پرونده مجدداً به دیوانعالی کشور ارسال که بجهت وجود سابقه به این شعبه ارجاع گردیده و در دستور کار قرار گرفته است. هیئت شعبه در تاریخ بالا تشکیل گردید پس از قرائت گزارش آقای م. رضا سلطانیان عضو ممیز و ملاحظه اوراق و محتویات پرونده مشاوره نموده چنین رأی میدهد.
رأی شعبه
با توجه به دلائل و مستندات دعوی و رسیدگیهای معموله استدلال و استنباط دادگاه منطبق با محتویات پرونده و قوانین موضوعه است و اعتراضات فرجامی غیر موجه تلقی ضمن رد آن دادنامه فرجام خواسته را مستنداً به ماده 370 از قانون آئین دادرسی در نتیجه ابرام می نماید.
رئیس شعبه سوم دیوان عالی کشور – حسن غفار پور عضو معاون دیوانعالی کشور – م. رضا سلطانیان
منبع: سامانه ملی آرای قضایی
